Geestelijke gezondheidsproblemen vormen een significant deel van de ziektes die ons kunnen treffen, ook in Vietnam. De gezondheidsdiensten en het beleid in Vietnam besteden er slechts beperkt aandacht aan. Het overheidsprogramma voor geestelijke gezondheid verschaft weliswaar gratis medische zorg in de meeste gebieden van Vietnam, maar richt zich vrijwel geheel op klinische schizofrenie en epilepsie en in een paar gebieden op depressie. Daarnaast is er een overheidsprogramma voor sociale hulp aan mensen met mentale gezondheidsproblemen. Ondanks deze programma’s zijn veel mensen die aan schizofrenie, epilepsie en depressie lijden en hun families niet op de hoogte van de mogelijkheden voor zorg en behandeling. Bovendien hebben ze dagelijks te kampen met discriminatie en stigmatisering.
Aanpak in de gemeenschap
In de meeste landelijke provincies van Vietnam is de kwaliteit van de geestelijke gezondheidsdiensten slecht, zowel op provinciaal als dorpsniveau. De dorpsgezondheidswerkers ontberen kennis en vaardigheden om met mensen met een geestelijke stoornis te werken. De trainingsprogramma’s op medische scholen zijn gedateerd. Om de kwaliteit van leven van geesteszieken en hun families te verbeteren heeft MCNV een model voor “geestelijke gezondheidszorg in de gemeenschap” geïnitieerd. In samenwerking met Global Initiative for Psychiatry en de provinciale gezondheidsdepartementen wordt het model toegepast in de districten Huong Hoa en Vinh Linh in de provincie Quang Tri en in het district Son Hoa in de provincie Phu Yen.
MCNV begon met het ontwikkelen van basisvaardigheden voor geestelijke gezondheidszorg bij medische staf in de gemeenschappen. Docenten van medische opleidingen volgden workshops, deden mee aan uitwisselingen en werden gecoacht door psychiaters van het psychiatrisch ziekenhuis in Da Nang. MCNV organiseerde daarna trainingen in identificatie, behandeling en revalidatie van mensen met een geestelijke stoornis en in het toepassen van screening methodes binnen de gemeenschap.
Zelfhulpgroepen
Vervolgens werden er zelfhulpgroepen opgezet via de gehandicaptenorganisaties. In de zelfhulpgroepen kunnen mensen met geestelijke gezondheidsproblemen en hun families elkaar ontmoeten, ervaringen delen en van elkaar leren. Meer dan 120 families van mensen met een geestelijke stoornis doen inmiddels mee aan zes zelfhulpgroepen. Zij gaan nu beter om met hun problemen, krijgen meer sociale steun en hebben minder te lijden onder een stigma binnen hun gemeenschap. Door gedragsverbetering en het innemen van medicijnen met steun van de familie wordt het leven van de mensen met een geestelijke stoornis en hun families een stuk draaglijker.
Individueel maatwerk
MCNV geeft ook ondersteuning bij het implementeren van persoonlijke ontwikkelingsplannen, gebaseerd op de individuele situatie van de mensen. Doel van zo’n plan is structurele behandeling, sociale integratie en verbetering van de leefomstandigheden. Dorpsgezondheidswerkers leren van MCNV hoe ze gedragsveranderingen kunnen bewerkstelligen met innovatieve methodes zoals toneel en poppenspel, om bewustwording binnen hun gemeenschap te bevorderen en om het stigma en de discriminatie tegen mensen met een mentale stoornis te reduceren.
Opsporen en behandelen
Onderzoek uitgevoerd door Nederlandse studenten heeft aangetoond dat getrainde gezondheidswerkers nu beter dienstverlenen en dat ze thuiszorg en begeleiding bieden aan mensen met een geestesstoornis. De getrainde dorpsgezondheidswerkers gebruikten een standaard WHO-methode (SQR- WHO 1994) om 12.008 mensen van 18 tot 65 jaar te screenen, onder wie ze 755 mensen vonden met een risico voor geestelijke gezondheidsproblemen. Bijna 100 van hen kregen behandeling en begeleiding. Zo werden veel meer mensen bereikt door het nationale geestelijke gezondheidsprogramma, die nu toegang hebben tot adequate zorg.
“Dankzij de steun van MCNV neemt mijn broer nu regelmatig medicijnen. Hij kijkt televisie; hij neemt water voor mijn familie mee als hij naar de rivier gaat om te baden. Hij zorgt voor de buffels en de geiten. Iedereen in het dorp is blij met zijn herstel, soms praten ze met hem en vragen de kinderen of hij met hen wil voetballen. Vroeger moesten we hem opsluiten in een houten kooi, omdat we ons geen raad wisten met hem. Telkens als we hem eruit haalden was hij dolblij en smeekte ons om hem niet meer op te sluiten.”
Dit vertelde Ho Van Kum, de broer van Ken, een jongen die aan schizofrenie lijdt in de Xy commune, district Huong Hoa in provincie Quang Tri.
Het begin is er
MCNV zoekt naar financiële middelen om deze activiteiten uit te breiden zodat nog 6.800 andere mensen in de gemeenschappen in Phu Ten en Quang Tri gesteund kunnen worden. MCNV documenteert en deelt de ervaringen en geleerde lessen van dit project met relevante organisaties en netwerken, zoals BasicNeeds, de ALHA conferentie en de beleidsmakers van de gezondheidssector in Vietnam.
